Gijsbert Boon
Macht en toezicht.
Bevolkingsadministratie en reisdocumenten instrumenten tot beheersing?
Doctoraalscriptie UvA 2003
Toezicht betekent: het verzamelen van informatie over personen. De ingewonnen informatie wordt gebruikt om te zien of het gedrag en de activiteiten van personen in overeenstemming zijn met de regelgeving. Het is de overheid die dit toezicht organiseert met behulp van het ambtelijk apparaat en verschillende registratievormen. Met als doel dat de regels nageleefd worden en ongelukken voorkomen worden. Het doel is: sociale beheersing.
Beheersing heeft een negatieve klank, al is dit niet terecht. Een maatschappelijk probleem dat de samenleving de nodige overlast bezorgt, moet opgelost worden. Lukt dit niet, dan is er alleen nog de mogelijkheid het probleem niet groter te laten worden, kortweg te beheersen. Deze vorm van beheersing dient het algemene belang, hierin volg ik Karl Mannheim.
De bevolkingadministratie is een bron van informatie voor de overheid om beleid mee te kunnen ontwikkelen en biedt rechten aan de ingeschrevenen. Bevolkingsregistraties maken gebruik van categorieën en classificaties om specifieke informatie uit het grote geheel te kunnen onttrekken. Het categoriseren, classificeren, het ordenen van de werkelijkheid sluit mensen uit, zij vallen buiten de criteria. Het soms gruwelijke lot van ‘uitgeslotenen’ is bekend. Macht en classificeren vallen samen (Michel Foucault).
Voor het paspoort zijn gelijksoortige opmerkingen te maken. (Het is een controledocument, de overheden willen weten wie de mensen zijn, waar ze vandaan komen en wat hun plannen zijn, al is dit laatste niet te vinden in het paspoort.
De controles nemen toe in tijden van oorlogen en/of bij een grote toestroom van migranten. Lokale autoriteiten en betrokkenen zijn over het algemeen toleranter ten aanzien van nieuwkomers dan de landelijke autoriteiten.) Elke macht oefent toezicht uit, maar het is aan een ieder om er op toe te zien dat de nodige voorzichtigheid in acht genomen wordt om misbruik tegen te gaan.