Bart van den Bosch, Een geschiedenis van het postmodernisme

Bart van den Bosch

Een geschiedenis van het postmodernisme
(1992)

Het postmodernisme, in filosofische en artistieke zin, sloot goed aan bij de laat 20ste-eeuwse maatschappij. Het moet gezien worden als een geslaagde poging om een groot aantal langere of kortere termijnontwikkelingen te verdisconteren in een nieuw wereldbeeld. Deze ontwikkelingen deden zich, behalve op het gebied van de kunst, op velerlei gebied voor. In de filosofie was er gedurende de 20ste eeuw in toenemende mate sprake van een uitholling van de oude geldigheden. In de politiek bleek steeds duidelijker dat de belangrijkste ideologieën in de verste verte niet aan hun beloften konden voldoen. De wetenschap werd gedwongen haar pretenties als producent van objectieve kennis op te geven en in de taalkunde realiseerde men zich steeds meer dat het utopia van de optimale communicatie nooit bereikt zou kunnen worden. De rol van de taal in de filosofie veranderde sterk in de loop van de twintigste eeuw. Enerzijds werd de taal steeds verder ontmaskerd als zijnde een onderdrukkend medium waarvan de voornaamste functie het instandhouden van machtsverhoudingen leek te zijn, anderzijds groeide de overtuiging dat de taal het enige medium voor handen was om beschrijvingen van de werkelijkheid te verschaffen en uit te wisselen. Nadat een beroep op de objectieve representatie van de werkelijkheid door de taal onhoudbaar was geworden, namen filosofische en filologische taal- en tekstanalyses aan belang en invloed toe.
Om te kunnen verklaren hoe binnen de filosofie de ontwikkeling tot het postmodernisme is verlopen, is het van belang om, zoals gezegd, de oorsprong en ontwikkeling van de moderniteit in het algemeen en de filosofie in het bijzonder te schetsen. De moderniteit, zoals die ook nu nog bestaat, is gefundeerd op drie uitgangspunten of 'Grands Récits' zoals ze door de postmoderme filosoof Lyotard werden genoemd.
1] De maakbaarheid van de natuur (economische rationalisering)
2] De maakbaarheid van de politiek (politieke rationalisering)
3] De mogelijkheid van objectieve kennis (wetenschappelijke rationalisering)
In het vacuüm dat door de uitholling van deze grote verhalen ontstond, stapten de postmodernisten. Maar wat hebben ze eigenlijk te bieden?


	Scriptiebank Bart van den Bosch Een geschiedenis van het postmodernisme (1992) Het postmodernisme, in filosofische en artistieke zin, sloot goed aan bij de laat 20ste-eeuwse maatschappij. Het moet gezien worden als een geslaagde poging om een groot aantal langere of kortere termijnontwikkelingen te verdisconteren in een nieuw wereldbeeld. Deze ontwikkelingen deden zich, behalve op het gebied van de kunst, op velerlei gebied voor. In de filosofie was er gedurende de 20ste eeuw in toenemende mate sprake van een uitholling van de oude geldigheden. In de politiek bleek steeds duidelijker dat de belangrijkste ideologieën in de verste verte niet aan hun beloften konden voldoen. De wetenschap werd gedwongen haar pretenties als producent van objectieve kennis op te geven en in de taalkunde realiseerde men zich steeds meer dat het utopia van de optimale communicatie nooit bereikt zou kunnen worden. De rol van de taal in de filosofie veranderde sterk in de loop van de twintigste eeuw. Enerzijds werd de taal steeds verder ontmaskerd als zijnde een onderdrukkend medium waarvan de voornaamste functie het instandhouden van machtsverhoudingen leek te zijn, anderzijds groeide de overtuiging dat de taal het enige medium voor handen was om beschrijvingen van de werkelijkheid te verschaffen en uit te wisselen. Nadat een beroep op de objectieve representatie van de werkelijkheid door de taal onhoudbaar was geworden, namen filosofische en filologische taal- en tekstanalyses aan belang en invloed toe. Om te kunnen verklaren hoe binnen de filosofie de ontwikkeling tot het postmodernisme is verlopen, is het van belang om, zoals gezegd, de oorsprong en ontwikkeling van de moderniteit in het algemeen en de filosofie in het bijzonder te schetsen. De moderniteit, zoals die ook nu nog bestaat, is gefundeerd op drie uitgangspunten of 'Grands Récits' zoals ze door de postmoderme filosoof Lyotard werden genoemd. 1] De maakbaarheid van de natuur (economische rationalisering) 2] De maakbaarheid van de politiek (politieke rationalisering) 3] De mogelijkheid van objectieve kennis (wetenschappelijke rationalisering) In het vacuüm dat door de uitholling van deze grote verhalen ontstond, stapten de postmodernisten. Maar wat hebben ze eigenlijk te bieden?

Scriptiebank