In de eerste helft van de 19de eeuw stroomt ook in ons land het hart over van nationale gevoelens. Kunstenaars en publiek smullen van taferelen uit ons roemruchte vaderlandse verleden, maar ook van afbeeldingen van ruïnes en zeerampen. Bilderdijk en Potgieter geven de literaire toon aan. De afscheiding van de Belgen brengt de gemoederen in beweging, vooral de heroïsche daad van Jan van Speyck. Her en der verrijzen standbeelden van beroemde vaderlanders. Koning Willem II legt zijn wereldberoemde kunstcollectie aan, die uiteindelijk in zijn geheel wordt geveild. Gelukkig bleef de collectie van de bankier Van der Hoop wel in ons land. In de architectuur vormt de klassieke bouwkunst een rijke bron van inspiratie. Maar ook de gotische bouwkunst beleeft een herleving, zelfs in gebouwen als het stoomgemaal De Cruquius dat het Haarlemmermeer leegpompt.