Aan het begin van de negentiende eeuw leefde in Amsterdam de assurantie-makelaar Jacob de Vos met zijn vrouw en vier zonen. Moeder Catherina leed vaak aan ziekten of kwakkelde na het kraambed. Willem, Gerrit, Jacob en Christiaan speelden met hobbelpaard, tol en met elkaar. Door het prachtige boek Vader & Zoons kunnen wij nu meegenieten van dit familieleven.
Het is Jacob de Vos zelf die zijn gezinsleven heeft vastgelegd voor het nageslacht. Tussen 1803 en 1809 maakte hij honderden tekeningen voor zijn zoontjes. De prenten laten het dagelijks leven van de kinderen zien. Soms in zwart-wit en soms in kleur is er voor bijna elke dag een nieuw plaatje van de avonturen van Willem, Gerrit, Jacob en Christiaan. Jacob voorzag de tekeningen van bijschriften, die de plaatjes nog eens verduidelijken. En zo kunnen wij meeleven met de kinderen: 'papa danst met de jongens', 'Wimpje krijgt een doos met duiten', 'de jongens spelen oude mannetje', 'Willem duikelt- Gerrit wil dat ook doen, maar kan niet', 'Jacob rijdt met Koo', Willem gaat naar school maar Gerrit moet thuis blijven om oorpijn & een zeere vinger', 'De jongens zien op Twickel een klauwhavik in de knip'.
Alle aandacht in het boek gaat naar de prachtige tekeningen. Deze keuze is terecht gemaakt. Zonder al te veel opsmuk heeft Eveline Koolhaas-Grossfeld het boek samengesteld. In de lange inleiding van zes hoofdstukken schetst zij een kader voor de boekjes van Jacob de Vos, waarin zij de sociale, culturele en politieke achtergronden van zijn gezin belicht. Daarnaast wordt er gekeken naar de tijd waarin de boekjes getekend werden. Het merendeel van de tekeningen behoeft geen historische uitleg, maar hier en daar duiken toch aanwijzingen van een roerige tijd op. Zo zijn vader en zoons in 1806 getuige van de intocht van Napoleons broer Lodewijk als koning van Holland.
Interessant is het hoofdstuk waarin de boekjes van Jacob de Vos aan de kant van de verlichte pedagogie worden geplaatst. Net als de brave kinderboeken van Hieronymus van Alphen laat ook De Vos zijn kinderen liever leren door liefde en beloning dan door straf. Eveline Koolhaas-Grosfeld wijst erop dat de boeken in opzet en typografie dicht bij elkaar liggen. De verschillen zijn echter groter: waar Van Alphen schrijft over modelkinderen, laat Jacob zijn eigen kinderen zien met al hun goede én slechte kanten. Op 4 Maart 1803 staat er dan ook 'niet mooij geleerd' boven een lege bladzij. Een hele straf voor de jongetjes, die op de platen vaak veel belangstelling tonen voor het tekenen!
Naast alle lof is er toch ook enige kritiek te geven. Om onduidelijke redenen is Vader & Zoons een tweetalig boek met op elke pagina twee kolommen met dezelfde informatie in het Nederlands en Engels. Deze opzet maakt het lezen niet prettiger. Daarnaast is de opzet van de hoofdstukken niet altijd duidelijk. De familiegeschiedenis is verdeeld over begin en eind van de verschillende hoofdstukken, zodat de lezer er zijn hoofd goed moet bijhouden. Er wordt bovendien gestrooid met namen. Hoewel dit de lezer wel snel een intieme betrokkenheid geeft, leidt het ook af. De verdere afwerking van het boek is echter wél weer vol zorg gedaan. Vader & Zoons is voorzien van een uitvoerig notenapparaat en een literatuurlijst.
In 1809 hield Jacob de Vos, na de geboorte en dood van zijn vijfde kindje, op met tekenen. Dat is jammer, want er hadden nog vele mooie plaatjes kunnen volgen. Het boek zou dan nog dikker zijn geworden, vol warmte en gezinsgeluk. Het is voor jong en oud, met of zonder kinderen, een plezier om te lezen en te zien hoe Jacob de Vos met zijn zoons speelde en omging.