De afgelopen maanden maakten verschillende politici en wetenschappers zich openlijk druk over het gemis aan historische kennis onder de Nederlanders. Er werd gepleit voor een nationaal geschiedenismuseum en de inhoud van het Nederlandse geschiedenisonderwijs zou op de schop moeten. De nieuw te verwerven kennis van de nationale geschiedenis zou vaderlandsliefde moeten aanwakkeren onder alle Nederlanders.
Met een vooruitziende blik heeft de uitgeverij Verloren een team van auteurs onder leiding van Els Kloek aan het werk gezet lang vóór dit geschiedenis-debat losbarstte. Het resultaat is een verzameling van 24 deeltjes waarin een aantal van de meest gedenkwaardige momenten en figuren uit de Nederlandse geschiedenis wordt beschreven. Elk deeltje staat op zichzelf maar samen vormen ze een dwarsdoorsnede van de Nederlandse geschiedenis vanaf de Batavieren tot aan de dekolonisatie van Indonesië. Het niveau van de reeks als geheel is hoog. Verhalen worden aantrekkelijk verteld en van historische achtergronden voorzien zonder dat het de leesbaarheid aantast. Ook de latere beeldvorming rond de betreffende gebeurtenis wordt beschreven. Het doel van de serie: "de Nederlandse geschiedenis opnieuw onder de aandacht van een breed lezerspubliek te brengen" (p.7) is mijns inziens dan ook ruimschoots bereikt. Het is wellicht niet geheel toevallig dat Arie Wiltschut een adviserende functie heeft gehad. Wiltschut speelt een belangrijke rol bij de Commissie De Rooy, die werkt aan het veranderen van de eisen aan het geschiedenisonderwijs. De kern van de ideeën van de Commissie is het terugbrengen van chronologisch besef en van ´mooie verhalen´.
Helaas is er een einde gekomen aan de reeks ´Verloren Verleden´. Verzameld Verleden is een verzameling van 40 verhalen die niet aan bod kwamen in de afgelopen delen maar toch hun moment in de schijnwerper hebben verdiend. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de moord op Willem van Oranje, de Slag bij Waterloo en de Februaristaking. De opzet van deze 40 verhalen is dezelfde als de andere delen, zij het veel beknopter. Waar in de andere delen één gebeurtenis wordt uitgelicht, delen hier 40 figuren en gebeurtenissen diezelfde ruimte. Elke verhaal is een eigen hoofdstukje van ongeveer vier bladzijden.
In het voorwoord legt Els Kloek de keuzes uit die zij met haar team heeft gemaakt. Bij de eerste inventarisatie van momenten en personen bleek dat ze niet evenredig waren verdeeld over de eeuwen. De ´heroïsche´ zestiende eeuw was bijvoorbeeld veel beter vertegenwoordigd dan de ´verwijfde´ achttiende eeuw (p. 8). Bij de definitieve selectie werden wel alle eeuwen opgenomen. Beroemde Nederlanders als Rembrandt of Erasmus kregen echter geen plek omdat ze strikt genomen niet ´vergeten´ zijn. Kloek koos ervoor wel een plek te geven aan enkele hedendaagse gebeurtenissen die (nog) niet verloren of vergeten zijn. Zo komt het dat Pim Fortuyn de lezer toelacht op p.171.
Natuurlijk is het mogelijk verschillen aan te geven binnen de verhalen. Sommigen lezen iets vlotter dan anderen. Ook zijn de achtergronden soms wat vergezocht. Door de wens de verhalen te verdelen over de tijd hebben sommige figuren of momenten een plek gekregen die misschien beter naar een andere figuur had kunnen gaan. Niet alle historici zouden wellicht het Pachtersoproer van 1748 tot de 40 opmerkelijke momenten van onze geschiedenis rekenen. Maar teveel kritiek past hier niet: de algemene indruk van het boek is daarvoor te positief. Hier ligt een boekje dat door het ministerie van OCW gratis aan alle geschiedenisdocenten zou moeten worden verstrekt. Elk verhaal is een opstap naar een stukje van de vaderlandse geschiedenis. De bundel is goed leesbaar, mooi geïllustreerd en bovendien voorzien van de nodige uitleg en een literatuurlijst bij ieder onderwerp. Eenieder die geïnteresseerd is in de Nederlandse geschiedenis zal van Verzameld Verleden genieten. `Geschiedenis´ in zijn beste betekenis: een mooi verhaal!