Bij geneeskunde in de middeleeuwen denkt men al snel aan aderlaten. De geneesheren gebruikten hiervoor meestal een scherp mesje, waarmee men trachtte een snee in een ader te maken op een hiervoor afgebonden arm. Het bloed werd vervolgens opgevangen in een schaal. Deze medische ingreep werd toegepast bij een groot scala aan medische problemen. Zo werd er adergelaten bij gezwellen, koortsen, hoofd- en rugpijn, geslachtziekten, een snelle polsslag, rugpijn of bij een verlate menstruatie.
Het boek Bitterzoete balsem van de Groningse historicus Erwin Huizenga laat echter zien dat de middeleeuwse medici tot heel wat meer in staat waren dan aderlaten. Zo kon de chirurg grauwe staar succesvol behandelen. En men was ook al vrij bedreven in het zetten en helen van botten die gebroken of uit de kom geschoten waren. Naast de chirurgische ingrepen kende men ook veel geneesmiddelen, die vaak een plantaardige herkomst hadden. Een 'plaester', een papachtige substantie, werd op de wond aangebracht, maar men kende ook zalven, oliën, poeders, pillen en geneeskrachtige koekjes.
Huizenga is een groot kenner van de medische artes-literatuur. Dit waren geschriften door en voor medici. De vele kleurrijke citaten in het boek zijn vaak aan dergelijke werken ontleend. Al lezend krijgt men dan ook een zekere mate van vertrouwdheid met de chirurgen Jan Yperman uit Ieper en Thomas Scellinck van Tienen. Hoewel de auteur relatief veel aandacht schenkt aan de artsen, de doctores medicinae, en de chirurgen, sluit hij ook zijn ogen niet voor andere beroepsgroepen die trachtten de lijdende mens bij te staan. Zo laat hij ook apothekers, barbiers en vroedvrouwen de revue passeren. Over de te behandelen patiënten komen we echter relatief weinig te weten.
Het boekje geeft een zeer beknopt maar uiterst levendig beeld van de medische beroepsgroep, de medische theorievorming en de dagelijkse praktijk. Daarnaast is het rijk geïllustreerd en geven de bijschriften bij de afbeeldingen heel wat aanvullende kennis. Het is echter jammer dat de auteur geen gebruik heeft gemaakt van de mirakel-literatuur. Dit bronnenmateriaal geeft een andere kant van de medaille. Veel patiënten die door de medische beroepsgroep niet geholpen konden worden, deden een beroep op Gods heiligen. Zij konden de zieken, de kreupelen en de blinden genezen. Vaak wordt in dergelijke mirakels verteld over de vele dokters die patiënten afliepen voordat ze een beroep deden op een heilige. En soms wordt er zelfs in geklaagd over de torenhoge rekeningen die men moest betalen aan de medici.
Niettemin is Bitterzoete balsem een aanrader voor dokters, broeders en zusters, die iets willen weten van hun vele voorgangers. Huizenga doet deze voorgangers recht door te wijzen op de mogelijkheden die men toen reeds bezat om het menselijk lijden te verlichten, naast de troost die men ook toen al bood.