Ga naar Gouda op een mooie zonnige dag en bezoek de Sint Janskerk. Betreed de kerk, kijk rond en geniet. Het zonlicht wordt gefilterd door een paar van de mooiste glas-in-loodramen in Nederland. Een bijzonder exemplaar is raam zeven, dat zich over meer dan negentien meter hoog uitstrekt aan de noordkant van de kerk. Dit meesterwerk werd aan Gouda geschonken door Philips II en gemaakt door de meester glasschilder Dirck Crabeth. Hij maakte voor het raam ook papieren schetsen, die in 1998 schitterden op een expositie in het Prado ter herdenking van de 400e sterfdag van Philip II. Na de expositie werd besloten het ´zevende raam´ aan een nader onderzoek te onderwerpen. Het onderzoek werd uitgevoerd door 21 verschillende wetenschappers, die allen reeds veel ervaring hadden met het onderwerp. De beschrijving van de expertise der auteurs (pp. 269 – 272) is indrukwekkend.
Er zitten heel veel lagen in het prachtige zevende raam. In het boek worden de lagen vakkundig één voor één afgepeld. In deel I van het boek wordt het raam geplaatst in tijd en ruimte. Er zijn hoofdstukken over Philips II en zijn vrouw, over de stad Gouda rond 1557 en over de kerk. In deel II van het boek wordt het raam zelf bekeken. De hoofdstukken behandelen onder andere de keuze van onderwerpen op het raam,de symboliek en ook de conservering van het raam.
De bezoeker die voor het zevende raam gaat staan, ziet twee taferelen. In het bovenstuk staat de tempel van Salomo. Gods licht stroomt als gele tongen binnen terwijl mensen in aanbidding neerzinken. In het onderste gedeelte is het laatste avondmaal met Christus als stralend middelpunt afgebeeld. Op de linkervoorgrond zijn twee extra gasten: geknield in aanbidding zitten daar Philips II en zijn vrouw Mary Tudor.
De verschillende hoofdstukken vormen een samenhangend verhaal, dat heel knap allerlei verschillende aspecten van het raam en zijn geschiedenis verweeft. Na het lezen van het boek en het bekijken van de schitterende illustraties kan de lezer met een nieuwe blik naar het raam kijken. Het is dan bekend dat de keus om de tempel van Salomo af te beelden niet een toevallige was. Zoals David en Salomo wilde ook Karel V zijn zoon Philips II als troonopvolger aanwijzen. Bovendien was Salomo met zijn tempel een rolmodel voor de gelovige Philips II, die de katholieke kerk nieuw leven wilde inblazen. De roerige tijd rond 1557 zorgde ervoor dat ook het laatste avondmaal werd afgebeeld: juist de vraag over de aanwezigheid van het ´bloed van Christus´ was immers één van de twistpunten tussen de katholieken en de protestanten. Het prachtige glazen raam was bij uitstek een methode voor het uitdragen van de juiste boodschap. En als de propagandamachine dan toch aan het draaien was, verdiende ook de verbintenis tussen Philips II en zijn Engelse vrouw Mary Tudor nog wel wat aandacht. Het bleef immers moeilijk te bepalen wie nu precies de macht had in Engeland. Via middelen als het raam bleef Philips de nadruk leggen op zijn huwelijk.
De lezer kan echter ook verder kijken dan de onderwerpen alleen en bijvoorbeeld het vakmanschap van Crabeth bewonderen met in zijn achterhoofd het hoofdstuk ´Glass painting techniques´ ( pp. 243 – 249); of de prachtige kostuums bewonderen die zijn afgebeeld. Aantrekkelijk aan het boek The Seventh Window is dat het een enorme diepgang kent. De artikelen van de verschillende wetenschappers zijn bepaald niet oppervlakkig. Ook sluiten ze vaak mooi op elkaar aan, zodat de lezer aldoor weer een extra facet gewaar wordt. Het boek is geschreven in het Engels, waarbij van de lezer een behoorlijk niveau wordt gevraagd. Er zijn geen verklarende lijsten van woorden of begrippen. Een enkele keer doet het Engels wat ´Nederlands´ aan, vooral door het gebruik van een tikkeltje oubollige uitdrukkingen als "comparing apples and oranges" (p.237).
Tot slot moet gezegd worden dat de stad Gouda goed zorgde voor de kostbare ramen. Tijdens de beeldenstorm zou iemand met de uitroep "Ghy schelmen, wat wilt dij doen. Dat zijn ymmers gheen beelden!" (p.161) de ramen hebben behoed. Na een tornado in 1674 werden de ramen beschermd met koperen roosters. In de Tweede Wereldoorlog werden de ramen opgeslagen in bunkers in de duinen. Dankzij al deze zorgen is het zevende raam nog altijd te bewonderen in al zijn schoonheid.
Saskia Wubbolts- de Boer