Van vlas naar glas bevat vijftien eerder gepubliceerde, toonaangevende artikelen van Leo Noordegraaf. Ze getuigen van de belangrijke bijdrage die deze Amsterdamse hoogleraar heeft geleverd aan de beoefening van de sociale en economische geschiedenis. Ze bestrijken de late Middeleeuwen tot en met de negentiende eeuw. De bundel verschijnt ter gelegenheid van Noordegraafs zestigste verjaardag.
De titel van deze bundel slaat op de onderwerpen die de jubilaris in zijn loopbaan heeft bestudeerd. De artikelen in de bundel zijn thematisch geordend op interessegebied. Zowel de vlasarbeid als de geschiedtheorie, bestaansonzekerheid en gebrandschilderd glas, komen aan de orde. Historiografie is de eerste verzamelkop en daaronder staat een viertal artikelen uit begin jaren ‘90 van de vorige eeuw. De volgende kop luidt: Nijverheid en handel. Het eerste van de drie daar ondergebrachte artikelen is oorspronkelijk samen met Dirk Damsma geschreven en in 1981 gepubliceerd. Beiden hebben baanbrekend onderzoek verricht naar de rol van de vlasnijverheid in het pre-industriële tijdperk.
Het derde blok behandelt de kwetsbaarheid van het bestaan. Hier staat het oudste artikel uit de bundel (1980) over levensmiddelenpolitiek in Alkmaar tussen 1500 en 1800, gevolgd door een ander samenwerkingsproject met Dirk Damsma, ditmaal over de sociale gevolgen van de crisis in de vlasserij, uit 1981.
Het laatste kopje luidt: Mecenaat, en hier schrijft Noordegraaf onder andere over de gebrandschilderde ramen van de Alkmaarse Sint Laurens. De achterzijde van het boek wordt overigens opgesierd door een der gebrandschilderde ramen van de Sint Janskerk in Gouda.
Zoals Frans Smits stelde in Historisch Nieuwsblad 18 (2009) 3: “Noordegraaf is een bijzonder productief historicus, die veel publiceert en veel promovendi begeleidt.” De lijst van publicaties van Leo Noordegraaf is inderdaad lang en divers. De oudste artikelen dateren reeds uit 1975. De samenstellers hebben getracht recht te doen zijn productiviteit en veelzijdigheid. Die veelzijdigheid valt ook af te lezen uit de lijst van onder zijn leiding afgeronde proefschriften. Opmerkelijk mag genoemd worden dat een aantal dissertaties een onderwerp behandelen dat met Alkmaar te maken heeft, zijn eigen woonplaats, waar hij zelf veel over heeft gepubliceerd. Oud Kamerlid Gerrit Valk is in 2004 gepromoveerd bij Noordegraaf en wel op het onderwerp Betaald voetbal in Alkmaar.
Het is een verdienste van de jubilaris dat de bijdragen die in deze bundel zijn samengebracht, hoewel soms bijna 40 jaar oud, nog steeds fris zijn, prettig leesbaar en van belang voor hedendaagse onderzoekers van de sociaal-economische geschiedenis van ons land.
Drs. Paul Hendriks
Trefwoorden: Nederland, Alkmaar, Nieuwe tijd, Sociaal-economisch, Vlasnijverheid, Gebrandschilderd glas, Verzamelbundel