De klassieke traditie in de lage landen
René Veenman
400 pp, € 24,95
isbn/issn: 9789460040375
geïllustreerd, met register

De klassieke traditie in de lage landen

(recensie: Paul Hendriks)

De westerse cultuur is weliswaar een Judeo-Christelijke, maar Homerus, Vergilius, Plato, Aristoteles en de vele andere klassieke denkers en schrijvers hebben ook een belangrijk stempel gedrukt. Ze speelden door de eeuwen heen een grote rol in het onderwijs en hun werken verschenen in tal van edities en vertalingen. Bovendien inspireerden de klassieke mythen, toneelstukken en gedichten Nederlandse schilders, theatermakers en schrijvers tot navolging. De invloed van de klassieke schrijvers valt ook terug te vinden in de politieke theorie, de filosofie, ideeëngeschiedenis en massamedia. In De klassieke traditie in de Lage Landen schetst classicus René Veenman een veelomvattend beeld van de receptiegeschiedenis van de klassieken in Nederland en België.


De aanleiding voor Veenman om tot dit werk te komen, vormde de leemte in het Angelsaksisch handboek van Gilbert Highet uit 1949. Ofschoon dit klassieke overzicht van de invloed van Griekse en Romeinse literatuur op de westerse baanbrekend en veelomvattend genoemd mag worden, ontbreken de Lage Landen geheel. De opdracht die Veenman zichzelf gaf, was om in deze leemte te voorzien. Hij geeft in de proloog (pag.11) aan, dat er weliswaar in de afgelopen 60 jaar publicaties zijn verschenen over het Nederlands taalgebied, maar dat deze bedoeld zijn voor een academisch publiek van specialisten. De klassieke traditie in de Lage Landen laat zich echter, ook zonder klassieke opleiding, lezen als een dwarsdoorsnede van de Nederlandse cultuur van de middeleeuwen tot nu en is onder andere vanwege het register tevens goed te gebruiken als naslagwerk.


Wat dit overzicht ook prettig leesbaar maakt, is dat er door de hoofdstukken heen biografische schetsen staan van personen die een klassiek bibliotheekje hadden. Door deze inbedding in de tijdvakken komt de receptiegeschiedenis van de klassieken goed tot leven.


Veenman heeft gebruik gemaakt van diverse disciplines en invalshoeken. Dat komt onder andere naar voren in het hoofdstuk `Klassieken en sexuele vrijheid’ (pag. 273 – 288). Hier wordt naast verwijzing naar boeken van Couperus, als Berg van licht, ook geschetst hoe in de laatste decennia van de 20e eeuw de sexuele revolutie geïnspireerd werd door gedichten van Catullus en muurschilderingen uit Pompeï. De invloed van Sappho op lesbische liefde komt ook uitgebreid aan bod. Veenman behandelt bovendien de moraal van rond 1900 waarin de Britse dandy Oscar Wilde en de Nederlandse schrijver Jacob Israël de Haan beiden op hun eigen wijze veroordeeld werden vanwege herenliefde. Wilde beriep zich in het beroemde proces tegen hem dan ook op de oude Grieken.


René Veenman (1962) studeerde Griekse en Latijnse taal en cultuur. Hij werkt als docent in het voortgezet onderwijs en is webmaster van www.oudheid.nl. Over de receptie van de klassieke literatuur in Nederland publiceerde hij in diverse vakbladen.

Drs. Paul Hendriks

Trefwoorden:
Nederland, Klassieke cultuur, Middeleeuwen, Grieken, Romeinen, Receptiegeschiedenis