Een biografie over stadhouder-koning Willem III is volgens de auteur geen sinecure. De vorst was een erg gesloten persoonlijkheid, die niet erg tot de verbeelding spreekt. Daarnaast heeft de biograaf niet alleen kennis nodig over de Nederlanden maar ook over Engeland, Frankrijk en Duitsland. J. Kikkert, auteur van biografieën over Willem I, Maurits en Frederik Hendrik, heeft derhalve afgezien van een boek over Willem III. De Engelse historicus J. Miller heeft boeken gepubliceerd over de Engelse koningen Karel II en Jacobus II, maar heeft afgezien van een biografie over hun neef (!) Willem III.
Wout Troost heeft zichzelf dan ook een moeilijke opgave gesteld: schrijf een politieke biografie over de stadhouder-koning Willem III. Om dat te kunnen doen, heeft hij talloze bronnen geraadpleegd: archieven in Nederland en Engeland, maar ook vele Nederlandse, Engelse, Franse en Duitse bronnenuitgaven en boeken. Dit heeft geresulteerd in een uiterst leesbaar en levendig betoog over een eigenzinnige man, die een stempel heeft gedrukt op de geschiedenis van zowel Nederland als Groot-Brittannië en Ierland. En dat in een context van Europese oorlogen en politieke intriges. Een lastige opgave, maar Troost is glansrijk geslaagd.
Het boek is niet alleen leerzaam voor de lezer. In de inleiding schrijft Troost dat hij tijdens het schrijven van het boek zijn pro-Willem III-houding heeft losgelaten. De ‘eeuwige’ strijd tussen de Oranje-vorst en de Franse koning Lodewijk XIV werd bij nader inzien niet alleen veroorzaakt door de Zonnekoning. Beide vorsten begrepen elkaar verkeerd en zaten ‘vastgeroest’ in een negatief beeld van elkaar. De verhouding tussen Willem en Lodewijk loopt als een rode draad door de eerste acht hoofdstukken van het boek. Willem sloot allerlei allianties om zo de expansiedrang van de Fransman tegen te gaan. Ook de opvolging van de Spaanse koning Carlos II heeft de verhoudingen tussen beide heersers sterk negatief beïnvloed. De Spaanse koning overleed in 1700 en benoemde Philippe d’Anjou, kleinzoon van Lodewijk, tot zijn opvolger. In Europa ontstond (begrijperlijkerwijs) angst voor een grootmacht Frankrijk-Spanje, want Lodewijk XIV had zijn kleinzoon niet zijn rechten op de Franse troon ontnomen. De hierop volgende Spaanse Successie-oorlog wordt echter niet meer in het boek van Troost behandeld: de oorlog brak uit in het jaar dat Willem III overleed (1702).
De 'Glorious Revolution' staat ook in het kader van de rivaliteit tussen Willem en Lodewijk. De prins was getrouwd met Mary Stuart, dochter van de Engelse koning Karel II. Na het overlijden van Karel werd zijn broer Jacobus II de nieuwe Engelse koning. En dat kon problematisch worden voor Willem: Jacobus was katholiek. Zou hij toenadering zoeken tot de Franse koning? Die was immers ook katholiek. Maar Jacobus wilde helemaal niet worden betrokken bij de problemen die bestonden op het vasteland. Hij wilde een neutrale buitenlandse politiek voeren. Willem III wilde echter per sé een Frans-Engels bondgenootschap voorkomen. Daartoe moest hij interveniëren in Engeland. Op zijn verzoek verzochten zeven Engelse politici Willem om in te grijpen in Engeland en het land te bevrijden van zijn katholieke vorst. In november 1688 landde de ‘stadhouder-koning’ in Engeland. Na enkele dagen ontvluchtte Jacobus II het land. Desondanks kreeg Willem de Engelse troon nog niet cadeau. Hij werd pas gekroond nadat hij erkende dat er wetten bestonden die hoger waren dan zijn gezag.
Met het koningschap verkreeg stadhouder Willem III / king William ook de zeggenschap over Schotland en Ierland. In het laatste hoofdstuk van het boek beschrijft Troost de gevolgen van Willems Ierse politiek. Die zijn nog steeds merkbaar in het katholieke Ierland en het protestantse Ulster. De overwinning van Willem op het leger van Jacobus II in 1690 wordt nu nog steeds door de protestanten gevierd met de Orange Order.
Ook door zijn katholieke Ierse tijdgenoten werd king William niet gezien als bevrijder. Door allerlei intriges waren de Ierse protestanten er namelijk in geslaagd, anti-katholieke wetgeving in te voeren; en dit terwijl Willem volgens Troost een voor zijn tijd tolerant heerser was.
Zoals ik al eerder heb geschreven, is Wout Troost geslaagd in het schrijven van een leesbaar en inhoudelijk compleet en goed boek. Helaas wordt van de lezer wel de nodige kennis van de Engelse politiek verwacht. Zo worden termen als Privy Council en Gunpowder plot niet verklaard. Ook worden functies als Lord Treasurer en Lord Lieutenant niet uitgelegd.
Het aantal taalfouten (zetfouten?) is soms storend. Zo wordt in een voetnoot verwezen naar een boek over Willem II terwijl Willem III wordt bedoeld. (voetnoot 90 op pagina 230; in de bibliografie staat de titel overigens correct). Ook staan in de tekst zelf regelmatig aanduidingen als Karel I1 (hoofdletter ‘i’ gevolgd door het cijfer één). Maar afgezien van deze tekortkomingen is het boek de moeite van het lezen waard.