Consider the Fork
(recensie: Sanne . Bücking M.A.)
Bee Wilson, Consider the Fork. A History of how we cook and eat. New York (Basic Books), 2012, 327 pp., illustraties, ISBN 978-0-465-02176-5, € 26,35
Het begrip ‘foodie’ bestaat al sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw en kenmerkt de tijd en aandacht die de moderne mens heeft voor alles wat met eten te maken heeft, anders dan wat nodig is om te overleven; Legio blogs, vlogs en apps, Heel Holland Bakt, kookboeken en allerlei gadgets om nog betere pasta/espresso/taart te kunnen maken. Consider the fork is zeker met dit publiek in het achterhoofd geschreven. Bee Wilson hanteert een informele stijl met wollige, soms gezochte vergelijkingen, die continu gezelligheid en behaaglijkheid moet oproepen, een nostalgisch keukentafelgevoel.
Maar Consider the Fork doet veel meer dan aansluiten bij een rage. Gedetailleerd zet Bee Wilson een geschiedenis neer van technologische ontwikkelingen die ons eten en koken hebben beïnvloed, en daarmee de ontwikkeling van de mens zelf vorm hebben gegeven: de fysiologische verandering van onze bovenkaak, toen we niet langer de stukken vlees kapot hoefden te scheuren maar een mes gingen gebruiken; de uitvinding van potten en kruiken, waardoor soep maken mogelijk werd en daarmee de levensverwachting omhoog ging, doordat men ook zonder tanden kon overleven.
Aan de hand van schijnbare triviale voorwerpen als een vork, een maalsteen of ijs krijgt de lezer een schat aan informatie, correlatie en causaliteit voorgeschoteld, waarbij antropologie, taalwetenschap en geschiedenis moeiteloos in elkaar overlopen. Lange verhandelingen over het mes – van de tip tot de hilt – blijven boeien en geven een fascinerende kijk op onze geschiedenis. In 1637 was Kardinaal Richelieu zo vol afschuw over tafelgasten die de punt van hun mes gebruikten om de tanden schoon te maken, dat hij vanaf toen alle messen met een stompe punt liet maken. Niet alleen luidde dat het einde in van het meebrengen van een eigen, hoogst persoonlijk, mes naar de eettafel – Wilson maakt de vergelijking met een tandenborstel: men zou nooit andermans mes gebruiken, net zo men als we nu nooit onze tanden zouden poetsen met andermans tandenborstel – maar ook een tijd waarin een eigen mes niet dagelijks noodzakelijk meer was voor voedsel en veiligheid.
Hoewel het boek overwegend eurocentrisch is, wordt er af en toe een interessant uitstapje gemaakt naar de Verenigde Staten en het Midden en Verre Oosten: het gebruik van eetstokjes, de geschiedenis van de tandoor en de Amerikaanse koelkast passeren allemaal de revue.
Eenmaal aan de stijl gewend biedt Consider the Fork een origineel en uitermate interessant kijkje in de keuken van de manier waarop we eten en wat dat heeft betekend voor onze ontwikkeling.
De rechtvaardiging van het boek in de inleiding is welhaast overbodig na het lezen, en men kan volmondig instemmen met de auteur: "Nothing is certain in this world except death and taxes, the saying goes. It should really be death and food (p.xii).
Trefwoorden: Prehistorie, Middeleeuwen, Nieuwe tijd, Voedselgeschiedenis, Kooktechniek
