W. van den Berg, Het korte, bewogen leven van Willem Gabriel Vervloet, Haags Uitgever. Een drieluik. Hilversum, Verloren, 2016, 166 pp, illustraties in zwart-wit, ISBN 978-90-8704-605-7, €19,-

Men kijkt tegenwoordig amper op van opdringerige reclame en schreeuwende krantenkoppen, maar toen de Haagse uitgever Willem Gabriel Vervloet (1807-1847) zijn waar door middel van vele opzichtige advertenties en tegen bodemprijzen aanbood, was niet iedereen te spreken over zijn commerciële aanpak. Vervloets tactieken legden hem in ieder geval geen windeieren. Vanaf twintigjarige leeftijd hield hij zich bezig met het drukken en verkopen van Franse romantische literatuur – contrefaçons – en het uitgeven van een tijdschrift met vertaalde buitenlandse literatuur. Omdat de auteursrechten nog niet beschermd waren, kon Vervloet tegen een fractie van de prijs zijn (vertaalde) literatuur aanbieden, en zijn producten vonden gretig aftrek. In de woorden van W. van den Berg: “Het is niet overdreven om te zeggen dat de belangrijkste Franse romantici in het Frans of in vertaling in Den Haag en daarmee in heel Nederland werden geïntroduceerd door Vervloet” (p.27).

Halverwege de jaren ’30 van de negentiende eeuw keerde het tij. Vervloet kwam in conflict met zijn vertaler (en collega bij de Algemene Rekenkamer) Fievez en zijn vroegere leerling Nygh, die daarop een gelijknamig tijdschrift met vertaalde literatuur gingen uitbrengen. In het proces over het eigendomsrecht dat volgde, verloor Vervloet. Hij werd verantwoordelijk gesteld voor de schade en verloor het recht op de naam van zijn eens zo winstgevende tijdschrift. In het nauw gedreven, financieel aan de grond en met een vrouw en vijf kinderen om voor te zorgen, pleegde Vervloet op grote schaal valsheid in geschrifte.

Had zijn zaak tegen Fievez en Nygh veel aandacht getrokken, dat was nog niks vergeleken met het proces dat zich nu ontvouwde. In een breed uitgemeten en door de pers gretig opgepakt proces werd Vervloet in 1841 veroordeeld tot 8 jaar tuchthuis in Leeuwarden. Hij zou daar uiteindelijk in 1847, op 40 jarige leeftijd overlijden. Vervloet, die voor zijn gevangenisstraf veelvuldig in de pen klom om zijn uitgaven aan te prijzen of zijn mening te ventileren, heeft tijdens zijn tijd in het tuchthuis zijn ervaringen niet opgetekend. Het laatste gedeelte van zijn leven is uit andere bronnen gedestilleerd.

Van den Bergs biografie leest als een spannend verhaal, waarin het steeds duidelijker wordt dat het met Vervloet niet goed af kan lopen. De tekst is rijkelijk voorzien van (Frans- en Nederlandstalige) bronnen , citaten en verslagen uit de rechtszaal. Hoewel het boek met name zal aanspreken voor lezers met belangstelling voor de geschiedenis van de uitgeverij of de rechtsgeschiedenis, is het dermate goed geschreven en onderhoudend dat Vervloets levensverhaal ook een leek op die terreinen valt aan te raden.

Sanne Bücking M.A.

Trefwoorden: Nederland, Den Haag, 19e eeuw, Biografie, Uitgeverij, Auteursrecht, Rechtsgeschiedenis, Economisch-sociale geschiedenis