Dagboek van een reis naar Japan(1855), waaiers en Amerikaanse meisjesboeken op Kasteel Keukenhof.
(recensie: Drs.Paul Hendriks)
Gerard Jaspers (red.), Dagboek van een reis naar Japan(1855), waaiers en Amerikaanse meisjesboeken op Kasteel Keukenhof. Jaarboek Kasteel Keukenhof V, Bijdragen tot de geschiedenis van het kasteel en het landgoed. Hilversum, Verloren, 2011, 176 blz., geïllustreerd, ISBN 9789087042387, € 17,-
Dit jaarboek bestaat uit een drietal artikelen, allen in de titel benoemd. Het betreft hier alweer het vijfde jaarboek. Na het Ten geleide, waarin het bestuur terugblikt op de activiteiten die in 2010 ten behoeve van het landgoed werden ontplooid, begint het artikel over `Het reisdagboek van Johan Maurits graaf van Lynden in het archief van Kasteel Keukenhof’ door drs. Annechien Bertheux-Graatsma. Zij behandelt in dit omvangrijke (85 blz.) met 40 afbeeldingen gelardeerde artikel, het dagboek van de reis die deze graaf Van Lynden in 1855 gemaakt heeft via Engeland en Batavia naar Japan (Deshima). Johan Maurits graaf van Lynden was artistiek zeer begaafd en maakte tijdens zijn reis vele schetsen en aquarellen. Van een aantal schetsen die tijdens de heenreis naar Japan werden gemaakt, werd een groot centraal schilderij samengesteld bestaande uit 20 panelen, die naast de andere door Johan Maurits graaf van Lynden gemaakte aquarellen getoond en besproken worden in dit artikel.
Mogelijk nog interessanter is een uitgebreid historisch vertoog over de geschiedenis van de waaier. Fransje Hovinga van Eijsden had in 2010 voor het Historisch Museum Haarlem een tentoonstelling gemaakt. Naar aanleiding hiervan werd zij geïnterviewd en hierbij kwam ter sprake dat zij niet alleen is afgestudeerd op waaiers, maar er ook liefhebberij in heeft. Dit was reden om haar naar de waaierverzameling op kasteel Keukenhof te laten kijken en dat heeft zij voor dit jaarboek gedaan. Nadat zij de geschiedenis van de waaier vanaf de klassieke oudheid uitgebreid uit de doeken heeft gedaan, behandelt zij stuk voor stuk de waaiers uit de collectie, waarvan de oudsten van begin achttiende eeuw en de jongste uit 1920 stammen. De illustraties bij het historisch verhaal en bij het waaiermaken zijn bijzonder geslaagd.
Tot slot negen delen uit de reeks The Lily Books. Deze meisjesboeken hebben toebehoord aan Aurelia van Limburg Stirum, die ze op jeugdige leeftijd las. Loes Mooijman en Henk Duijzer hebben zich gezamenlijk gebogen over deze oude jeugdboeken. Ten behoeve van de lezer worden van de boeken die op kasteel Keukenhof staan de verhalen in samenvatting gegeven. In een nabeschouwing analyseren de schrijvers de bibliotheek in relatie tot de jonge Aurelia. Zij concluderen dat haar belevingswereld sterk overeenkwam met de leefwereld van de hoofdpersonen uit de Lilyreeks: een groot huis met landgoed en personeel.
Aan het eind van de bundel vindt de lezer informatie over de diverse auteurs.
Ik moet bekennen dat ik vooraf niet veel verwachtte van een jaarboek over een landgoed dat ik vooral associeerde met bussen vol toeristen die naar de bollen komen kijken. De inhoudelijke bijdragen hebben mijn historische belangstelling echter ruimschoots bediend, zozeer zelfs, dat ik nieuwsgierig ben geworden naar de andere vier jaarboeken.
Drs. Paul Hendriks
meesterpaul@gmail.com
Trefwoorden: Nederland, Nieuwe tijd, Keukenhof, Japan, Waaiers, Meisjesboeken, Cultuurgeschiedenis
