De geschiedenis van een stad wordt door diverse factoren bepaald zoals de ruimtelijke inrichting, de economie en haar inwoners. Van de laatstgenoemde factor zijn het vooral de bekende of belangrijke mensen die vaak de aandacht krijgen, omdat van hen de nodige gegevens zijn bewaard. Van de grote, anonieme massa is vaak niets persoonlijks meer terug te vinden in de bronnen en dat maakt onderzoek naar hun reilen en zeilen zeer lastig.
Erika Kuijpers onderzoekt in haar dissertatie Migrantenstad de migratie van Zweden, Denen, Noren en Duitsers naar Amsterdam in de zeventiende eeuw en schetst in haar boek een zeer levendig beeld van de anonieme bewoners van deze stad. Drie thema's staan in haar onderzoek centraal: de anonimiteit van de migrant, de schaalvergroting van de stad en de proletarisering van de stedelijke bevolking (pag. 14).
Het boek zelf is in drie delen ingedeeld. Deel 1, 'Migranten' genaamd, gaat over de herkomst van de migranten in Amsterdam en hun beweegredenen. Het tweede hoofdstuk daarvan, 'De ontelbaren', is het lastigste stuk van het boek. Hierin legt de auteur uit hoe zij te werk is gegaan ten aanzien van de bronnenkritiek en methodologische analyse van de kwantitatieve gegevens uit de door haar gebruikte bronnen.
'Welkom in Amsterdam' is de titel van het tweede deel en geeft de lezer een levendig beeld van hoe Amsterdam in die tijd eruit gezien moet hebben met al die verschillende mensen. Naast het menselijk aspect staat de auteur ook stil bij de morfologische gevolgen van de groei van de stad Amsterdam. De mensen die naar Amsterdam kwamen, moesten ook onderdak hebben. Daarom vonden er in Amsterdam aan het eind van de zestiende (1585) en gedurende de zeventiende eeuw (1613 en 1658) drie stadsuitbreidingen plaats om mensen te kunnen huisvesten. Bepalend voor de plaats waar de migrant kwam te wonen in Amsterdam waren moment van vestiging, herkomst, beroep, geslacht en welstand.
Het derde deel heeft als titel 'Overleven' gekregen. Aan de hand van twee beroepen analyseert de auteur hoe de migrant in zijn of haar levensonderhoud voorzag in een groeiende metropool. Het eerste beroep dat zij onder de loep neemt, is dat van bakker en dat doet zij wederom op een levendige wijze. Het wordt duidelijk dat de gilden ook in deze tijd nog steeds een grote rol speelden in het economische proces. Het tweede beroep dat zij nader analyseert, is dat van droogscheerder (bewerker van ruw geweven wollen stoffen). Ook dit bleek in de zeventiende eeuw een typisch migrantenberoep, onder andere doordat het seizoensgebonden was.
Naast de inkomsten en beroepen van migranten, heeft de auteur ook aandacht voor de charitatieve hulp van de kerken en de stad, waarop de veelal lutherse migranten veelvuldig aanspraak maakten. Dat dit niet altijd even goed ontvangen werd door de besturen van de charitatieve instellingen, blijkt uit diverse restricties van hun kant. Ze wilden mensen graag helpen, maar er werd veelvuldig misbruik van gemaakt. Bovendien kregen de instellingen minder geld tot hun beschikking door dalende inkomsten en het groeiende aantal mensen dat gebruikte maakte van hun fondsen.
De resultaten van het onderzoek worden zeer mooi weergegeven in de vele tabellen die zijn geplaatst in de bijna zeventig pagina's tellende bijlage. Deze tabellen helpen om de in de tekst genoemde aantallen en procenten te verduidelijken. Hierdoor word je als lezer weliswaar telkens afgeleid bij het lezen van de tekst, maar gezien het omvangrijke cijfermateriaal is dit wel de meest praktische oplossing.
Kortom, dit kwantitatieve onderzoek van Erika Kuijpers schetst toch een zeer levendig beeld van Amsterdam in de zeventiende eeuw. De wijze waarop de auteur de droge cijfers weet om te zetten in levendige taal, maakt dat dit boek plezierig is om te lezen. Het wordt de lezer duidelijk dat de problemen die vandaag de dag nog actueel zijn in een metropool als Amsterdam, niet enkel van onze tijd zijn. Ze horen eigenlijk bij een groeiende metropool, hoe vervelend dat ook is.